دانشجویان کشاورزی در البیرونی

قواعد کاشت سبزیجات فصل سرد

مقدمه

در ابتدای فصل های سرد سال مانند بهار و پاییز میتوان برای کاشت سبزیجاتی برنامه ریزی کرد که در مقابل هوای سرد مقاومت داشته باشند و در آن به تولید محصول بپردازند. حتی تعدادی از آن ها هم در یخبندان نیز برای زنده ماندن تلاش می کنند. سبزیجات فصل سرد آن هایی هستند که به حرارتی کمتر از 18 درجه سانتی گرید نیاز داشته باشند. 

با اتمام باد های گرم تابستانی و در شروع سال جدید کاشته می شوند. در پایان فصل تابستان و آغاز خزان میتوان سبزیجاتی نظیر لبلبو، کلم، زردک، کاهو، نخود سبز، ملی سرخک و پالک را پرورش داد. آن هایی که تخصص بیشتری در باغبانی دارند میتوانند سبزیجات دیگری نیز مانند کلم بروکسل، گلپی، کرفس، رازیانه، سیر، پیاز، زردک، کاهو و شلغم را نیز بکارند. سبزیجات مقاوم در برابر هوای سرد می توانند حتی تا 5 درجه سانتی گرید نیز مقاومت نمایند.

 با این که سبزیجات فصل سرد می توانند مقداری سرما و یخبندان را تحمل کنند اما باید به دمای هوا و خاک توجه گردد تا محصول بیشتری را از آن به دست بیاید. بنابر این باید در روز های اول فصل پاییز سبزی مورد نظر خود را بکارید تا قبل از شروع سرمای شدید و کاهش ناگهانی دمای طول روز رشد کافی خود را داشته باشند، در فصل بهار باید برعکس آن عمل شود و کمی تامل شود تا دمای هوا و خاک کمی گرمتر شود و بعد کشت را انجام دهید. حرارت خاک باید بین 10 – 29 باشد، اما این سبزیجات درجه 4.4 – 35 درجه را در خاک میتوانند تحمل کنند. 

کاهو و بقیه ی سبزیجات به سرعت جوانه می زنند و در فصل تابستان طعم تلخی می گیرند اما در اوایل بهار و خزان میتوان از طعم شیرین آن در غذا و سالاد ها استفاده کرد. برخی سبزیجات فصل سرد حتی میتوانند از خطوط فراتر بروند و به عنوان سبزیجات فصل یخبندان شناخته شوند (5 درجه سانتی گرید). کلم معمولا می تواند تا زمانی که دما به نقطه انجماد برسد و حتی ممکن است در برف هم دوام بیاورند. 

برخی سبزیجات که از ریشه ی آنها استفاده می شود مانند زردک و لبلبو زود تر حاصل می دهند ولی همچنان آنها باید در اواخر تابستان یا اوایل پاییز کشت گردند تا در پاییز رشد خوبی داشته باشند. 

همه انواع خانواده کلم ها انتخاب خوبی برای کاشت در فصل سرما هستند. 

گیاهان به دلیل این که موجود زنده هستند و نیاز های متنوعی دارند, باید با دقت و اطلاعات حفظ و نگهداری شوند.

در اینجا ما اطلاعات در مورد شرایط رشد و پرورش لبلبو را در اختیار شما قرار می دهیم:

Beet root  

 beta vulgaris (Chinopodiacea) در ایران به نام چغندر قند و در افغانستان و تاجیکستان به نام لبلبو مشهور است. لبلبو دارای مقادیر زیادی انتی اکسیدان می باشد که این انتی اکسیدان ها در رنگدانه های سرخ رنگ آن جایگزین شده است که دارای خواص ضد سرطان و محافظت از قلب می باشند. لبلبو همیشه رشد بسیار آسان و راحت دارد.

بهترین نوع لبلبو برای کشت در موسم سرد Boltardy همان لبلبوی سرخ است که در مدت زمان تقریبا کوتاهی رشد خود را کامل می کند. ورایتی های طلایی و سفید لبلبو کمی رشد طولانی تر دارند و برای استفاده فاقد رنگ زیبای سرخ هستند. 

مکان مناسب جهت رشد لبلبو:

لبلبو خاک خنثی (PH 6.5-7.0، مرطوب و حاصلخیز و بدون آهک را زیاد دوست دارد. خاک باید نرم باشد و کلی و ریگ بیش از حد نیز نداشته باشد، از آنجایی که ریشه لبلبو در سطح خاک رشد می کند، ممکن است خاک کلی را نیز در صورتی که مواد عضوی خوب پوسیده شده و نرم به آن اضافه شود تحمل کند. (البته همیشه مواد عضوی نباید اضافه گردد مگر این که کلی در خاک زیاد باشد). زمانی که PH خاک پایین تر از 6.5 باشد، برخی عناصر ضروری مثل N,P,K,S,Mg و کلسیم برای جذب گیاهان ناممکن می گردد. همچنان زمانی که PH خاک از 7 بلند تر برود عناصری از قبیل Fe, Mn, B, Zn غیز قابل استفاده می گردند. خاک های تیزابی را با علاوه نمودن چونه (Lime) خنثی. خاکهای القلی با PH بلند توسط گچ اصلاح می شوند. و در صورت نبود گچ می توان از سلفر و سلفوریک اسید استفاده کرد. باید تذکر داد که لبلبو تا اندازه قابل ملاحظه ای در مقابل خاک های نمکی مقاوم است.

موقعیت کاشت لبلبو باید آفتابی و ساحه ی باز باشد، (لبلبو از جمله سبزیجات روز دراز است و به روز هایی با طول 16 ساعت نیاز دارد). اما لبلبو اندکی سایه را نیز میتواند تحمل کند. در صورت کاشت لبلبو در فصل سرما توصیه می شود چند هفته قبل از کاشت یک کود گرانول عمومی استفاده شود و خاک نیز خوب شخم گردد تا مواد مغذی جذب شوند.

تخم لبلبو در عمق 2 سانتی متر کاشته می شود، باید توجه شود که فاصله بین تخم ها باید 5-10 سانتی متر باشد. 

در ابتدای کاشت، بذر های لبلبو به مقدار زیادی آب برای شروع فرایند جوانه زنی، نیاز دارند. ریشه ها وقت ایجاد شدن رطوبت را از خاک می گیرند. باید از آبیاری بیش از اندازه ی لبلبو جلوگیری صورت گیرد زیرا این کار باعث می شود لبلبو برگهای بیشتر و ریشه کوچکتر تولید کند، و خطر ساقه دهی و گلدهی را در گیاه افزایش می دهند. علاوه بر این، آبیاری کم نیز باعث می شود لبلبو ریشه های چوبی و غیر قابل استفاده تولید کند. 

وقتی که تخم های لبلبو جوانه زدند، گیاه باید هر 10 – 14 روز در دوره های خشک آبیاری گردد.

وقتی برگهای جوانه های لبلبو در حدود 2 سانتی متر رشد کردند، ضعیف ترین گیاه قطع گردد تا گیاهان باقی مانده حد اقل از هم 10 سانتی متر فاصله داشته باشند. گیاهان نباید با دست بیرون کشیده شوند زیرا این کار میتواند به ریشه گیاهان کناری آسیب برساند.

در این مرحله 4 -6 لیتر کود عضوی کامل به هر 10 متر مربع بستر کاشت اضافه کنید. یک لایه نازک کمپوست یا کود های خوب پوسیده شده نیز اضافه کنید. در هر متر مربع 30 گرم کود نایتروژن را نیز به بستر کاشت اضافه کنید البته زمانی که فکر میکنید گیاهان به خوبی رشد نمی کنند. کاربرد بیش از حد نایتروژن نیز میتواند باعث افزایش رشد برگها و کاهش ریشه زایی در لبلبو گردد. 

گیاهان هرزه فقط با دست از بین برده شوند زیرا اگر از بیل و یا سایر وسایل باغبانی که لبه ی برنده دارند استفاده گردد ممکن است ریشه را آسیب زده و گیاه را از بین ببرید.

زمانی که لبلبو به اندازه یک مالته می شود آماده برداشت است زیرا اگر بزرگتر از آن شود طعم و مزه خوبی نخواهد داشت. به طور کلی لبلبو ها 8 هفته پس از کاشت آماده برداشت می شوند یعنی زمانی که قطر آنها چیزی نزدیک به 2.5 سانتی متر برسد. 

در صورت تمایل میتوان تعدادی از لبلبو ها را تا بهار سال بعد در خاک رها کرد، اما این کار باید با افزودن ملچ بزرگی از شفتل و رشقه یا کاه صورت گیرد. باید یاد آور شد که این کار میتواند باعث ایجاد یک بافت چوبی در لبلبو گردد. 

معمولا سبزیجات ریشه ای به خوبی قابلیت نگهداری را دارند. لبلبو را میتوان در جعبه ها و در میان ریگ محافظت نمود. برای نگهداری لبلبو اولا یک لایه ریک با دانه های کوچک در زیر جعبه قرار داده  شود و سپس لبلبو ها روی آن قرار داده و دوباره روی لبلبو ها با ریگ بپوشانید. این کار از جوانه زدن لبلبو جلوگیری میکند و همچنان مانع از دست رفتن طعم و مزه لبلبو میشود.

منابع:

پوهنیار عمران. ( 1396 سمستر بهاری ).اساسات تولید سبزیجات سمستر پنجم. دانشگاه البیرونی.

MehdiCeo . (1398). سبزیجات مناسب برای کاشت در فصل سرد. www.keshtshahr.ir