دانشجویان کشاورزی در البیرونی

 حضور و اثرات ابسیزیک اسید در گیاهان 

 

 

اینکه گیاهان چگونه میوه، پندک، گل و برگهای خود را حفظ می کنند و یا می ریزند همواره مورد بررسی دانشمندان بوده است. درختان میوه معمولا بیش از آنکه بتوانند آنرا تغذیه کنند میوه تولید می کنند اما بعدها تعدادی از آنرا می ریزند، از این رو؛ موضوعاتی نظیر ریزش برگ، حالت استراحت، کوتاهی قد و مقاومت در مقابل تنش های محیطی بر می گردد به فعالیتی که هورمون ابسیزیک اسید در گیاه به عهده دارد.

اوسبورن دریافت که ماده ای در گیاه باعث ریزش برگهای پیر در گیاهان می شود و با آکسین نیز فرق دارد. 

پس از آن کانز به همراه همکارانش ماده ای را از پوست میوه بالغ پنبه استخراج کرد و آنرا آبسیزین 1 نامگذاری کرد و ماده دیگری را از میوه نابالغ پنبه استخراج کرد و نام آن یکی را نیز آبسیزین 2 گذاشت. 

مدتی بعد وارینگ و همگارانش در هنگام مطالعه روی دورمانسی گل درختان چوبی ماده محرک دارمنسی را از برگ های آن استخراج کردند و آنرا دورمین نام گذاری کردند. وقتی دورمین را در گیاهان با رشد نورمال استفاده می کردند حالت استراحت در جوانه ها و پندک ها را تحریک کرد. در سال 1976 معلوم شد که آبسیزین 2 با دورمین هردو یکی هستند و آنرا آبسیزیک اسید یا ABA  نامگذاری کردند.

نقش فیزیولوژیکی ABA: گیاه باید در شرایط نامناسب مانند سرمای زمستان، گرمای تابستان، کم آبی و غرق آبی شدن مبارزه کند و در نهایت زنده بماند، به همین لحاظ باید فعالیت های فیزیولوژیکی مختلفی را در همین راستا به موقع آغاز و به موقع متوقف نماید.

علاوه بر آن که پندک های گلی در بهار باید رشد خود را آغاز کنند، باید قادر به مقاومت در برابر سرمای پاییزی نیز باشند. خواب پندک ها در درختان برگریز ارتباط مستقیم با مواد بازدارنده ی رشد دارد.

وجود هورمون های بازدارنده ی رشد و افزایش آنها در زمان نیاز باعث بروز این گونه استراحت ها می شود. 

اثر ABA بر حالت استراحت جوانه ها: 

افزایش غلظت ABA این اجازه را به گیاه می دهد تا رشد جوانه های خود را به تعویق بیاندازد و آنها را از خطر سرمازدگی و شرایط ناگوار محیطی حفظ کند. در کچالو پس از تکمیل رشد تیوبر ها سطح ABA افزایش یافته و باعث رفتن آن به حالت دارمنسی می شود. هرگاه زمستان تمام شود استعمال ابسیزیک اسید رشد جوانه ها را به تعویق می اندازد. وضعیت جوانه ها (آغاز شدن رشد آنها) بستگی به تعادل میان هورمون های تشویق کننده رشد و ABA دارد. زیرا افزایش سایتوکنین ها و جبریلین ها باعث خنثی شدن اثرات ابسیزیک اسید می شود. 

ABA همچنان با تاثیر بر کاهش سنتیز پروتین و فرایند فتوسنتیز، گیاه را عملا وادار به رفتن به حالت رکود می کند. ابسیزیک اسید با بستن استوماتا و کاهش فتوسنتیز مقدار گل دهی و زمان گل دهی را تغییر می دهد زیرا گیاهان با اتکا به فتوسنتیز اقدام به تولید گل و میوه می کنند در غیر آن گیاه به استراحت می رود.

تاثیر ABA بر ریزش پندک ها، گل ها، میوه ها و برگ ها:

میوه ها در اثر آسیب دیدگی و پیری لایه ای را به نام لایه ی جدا کننده یا ابسیژن لایر به وجود می آورند که در نتیجه تراکم مقدار زیادی ابسیزیک اسید، میوه، برگ و یا گل از درخت جدا شده و می افتند.

ویژگی عمده پیری در گیاهان:

مرحله ای از متابولیزم گیاه است که فرایند ساخت و ساز به سوخت و سوز مبدل می شوند. و این روند غیر قابل برگشت در نهایت منجر به نابودی کلروفیل و کاهش سرعت فتوسنتیز می شود و به همین علت ابسیزیک اسید را هورمون آغاز کننده پیری در گیاهان نیز می گویند. 

اثر ابسیزیک اسید در زمان استرس آبی:

هنگامی که گیاه با کمبود آب روبرو می شود حجرات محافظ که در اطراف سوراخ های استوماتا موقعیت دارند پژمرده میشوند و به هم دیگر می چسبند که این حالت با تولید ابسیزیک اسید در ریشه و انتقال آن به برگ ها رخ می دهد.

استفاده از ابسیزیک اسید در کشاورزی:

به تعویق انداختن رشد گل ها و پندک ها، کوتاه کردن فاصله میانگره ها و ارتفاع گیاه و کاهش رشد جوانه های جانبی را می توان از جمله موارد استفاده ABA در کشاورزی یاد کرد.