خاک چیست و از چه بوجود می آید؟

خاک چیست؟

خاک: جسم سه بعدی است که از بقایای تجزیه و تخریب شدهٔ سنگ ها و منرال ها بوجود آمده است.
پروفایل: عبارت از مقطع عمودی خاک است که از سطح زمین شروع شده و به مواد اولیه زمین که قسمت پایینی خاک است ختم میشود.پروفایل خاک: از لایه های افقی خاک که بالای یکدیگر قرار گرفته اند و به نام Horizons یاد می شود. تشکیل شده‌است.

لایه های خاک عبارتند از:
طبقه  O : این لایه از مواد عضوی تشکیل گردیده که آنرا به نام Organic Horizon نیز یاد می کنند. این لایه در مناطق مرطوب دیده میشود و در مناطق گرمسیری و خشک مانند افغانستان دیده نمی شود.
این طبقه از دو بخش ساخته شده است:
طبقه O1 : دارای مواد عضوی خوب تجزیه نشده ای است که بقایای حیوانی و گیاهی در آن به خوبی دیده می‌شود.
طبقه O2 : دارای مواد عضوی خوب تجزیه شده ای است که بقایای حیوانی و گیاهی در آن بدون دستگاه یا میکروسکوپ دیده نمی‌شود.

طبقه  A : این لایه زیر طبقه O قرار دارد، هورایزون او یک لایه غیر عضوی و منرالی بوده و نسبت به طبقات بالایی مواد عضوی کمتر و از طبقات زیرین مواد عضوی بیشتر و رنگ تاریکتر دارد. به دلیل موجودیت نور آفتاب فعالیت موجودات زنده و ریشه گیاهان در این طبقه بیشتر است و این لایه نیز از دو بخش ساخته شده است:
طبقه A1 : این قسمت دارای مقدار زیادی هیومس Hummus و از قسمت پایینی رنگ تاریکتر دارد.
طبقه A2 : این طبقه مقدار زیاد کلی Clay، هیومس و اکساید های آهن و المونیم خود را از دست داده و به نام Elevation یاد می شود.

طبقه B : این طبقه زیر طبقه A قرار دارد و نسبت موجودیت مقدار کم مواد عضوی و مقدار زیاد اکساید ها رنگ خیره تر دارد. این طبقه نیز اد دو بخش ایجاد شده است که مواد شسته شده از طبقات بالایی از بخش اولی B1 عبور کرده و در بخش دومی B2 ته نشین می شود.

طبقه C : این لایه کمتر در عملیات های تشکیل خاک اشتراک داشته و فعالیت موجودات زنده و ریشه گیاهان در این طبقه کمتر دیده می شود. هورایزون C یا از بقایای تجزیه شده سنگ ها و منرال ها بوجود آمده است یا از موادی که در اثر عوامل مختلف از مکان های دیگر به این مکان منتقل گردیده است تشکیل شده است.
تذکر! قابل یاد آوریست که طبقه های A و B را به نام خاک حقیقی نیز یاد می کنند که موجودات زنده خاک مخصوصا ً ریشه گیاهان عالی در این دو طبقه زندگی میکنند.

طبقه R : این طبقه آخرین طبقه خاک است که تحت تاثیر عملیات خاکسازی قرار نگرفته و شاید همراه خاک شباهت هایی داشته باشد یا شاید هم نداشته باشد، طبقات ABC  که از مواد نرم سنگی و منرالی تشکیل شده است را در کل Regolith گویند.

تذکر! قسمتی از خاک که در آن عملیات گشاورزی صورت میگیرد را به نام خاک سطحی Surface soil یا طبقه قلبه  plow layer یاد می کنند.

انواع خاک:
خاک بر اساس اجزای فیزیکی:
۱.. خاکهای ریگی sand soils
۲.. خاکهای کلی clay soils
۳.. خاکهای لوم loam soils
خاک هایی که اقلا ۷۰٪ ریگ دارند به نام خاکهای ریگی، خاک هایی که اقلا ۳۵٪ کلی دارند به نام خاک های کلی و خاک هایی که مخلوط مناسبی از هرکدام را دارا اند به نام خاک های لوم یاد می شوند.

خاک از نظر درجه انکشاف چهار دسته هستند.
۱.. خاکهای جوان : خاک هایی اند که در آنها لایه ی Bخوب انکشاف نکرده و تنها لایه های  A-C را دارا اند، به آنها Azonal soils  نیز گفته می شود.
۲.. خاکهای نارسیده : خاک هایی اند که به دلیل موجودیت مقدار زیاد آب، نمک ها و کاربونیت ها خوب رشد نکرده و لایه های خاک در آن به درستی دیده نمیشود یا اینکه واضح نیستند. به آنها Intrazonal soils نیز گفته می شود.
۳.. خاکهای رسیده: آنهایی اند که خوب انکشاف نموده اند و با محیط خود در تعادل قرار دارند، به آنها zonal soils نیز گفته می شود.
۴.. خاکهای پیر یا کهنه: خاک هایی اند که بیشتر مواد منحل و کلی های سیلیکیتی شان را از دست داده اند و فقط مواد چسبنده یا مقاوم دارند، به این گونه از خاک نیز خاک پیر یا Old soils گویند.