اگرچه آب ماده مغذی محسوب نمیشود ولی یک از ارکان حفظ حیات هر جاندار بوده و محیطی برای تمام فرایندهای بدن است و از مواد متشکله تمام سلولها و بافت های حیوان میباشد اگر حیوانی از آب محروم شود سریعتر از حیوانی که از تمام مواد غذائی دیگر محروم شده باشد میمیرد.
آب باعث محلول شدن مواد قابل هضم غذا وانتقال آن به نقاط مختلف بدن ودفع مواد زیان آور می شود وجود آب برای حفظ تعادل مایعات بدن ، دفع مواد زاید ، حفظ تعادل صحیح یونها ، کمک به هضم ، جذب و سوخت ساز مواد غذایی ضروری است ، همچنین بسیاری از فعل وانفعالات شیمیائی که آنزیم ها درآنها دخالت می نمایند ( ئیدرولیز ) درمحیط مایع صورت می گیرند .
با عنایت به اهمیت و نقش حیاطی آب در بدن دام ، در مقاله حاضر تلاش شده است تا مطالب مستندی در خصوص میزان آب موجود در بدن ، منابع تامین آب ، مکانیسم جذب و دفع آب ، کیفیت و دمای آب گردآوری شود که مورد استفاده علاقمندان گرامی قرار گیرد .
مقدار آب در بدن
آب موجود در بدن به قسمتهای داخل سلولی و خارج سلولی تقسیم شده و آب داخل سلولی بزرگترین قسمت آن می باشد ، که حدود دو سوم آب بدن به شمار می رود. مایع خارج سلولی متشکل از آب اطراف سلولها، و بافت پیوندی، آب در پلاسما و آب عبوری بین سلولی یا آب موجود در دستگاه گوارش میباشد
میزان آب موجود در بدن حیوانات بر اساس سن و نوع دام متفاوت بوده و وجود آن تا سطح معینی در بدن حیوان یک مسئله حیاتی است بطوریکه کاهش آب بدن بمیزان 20 درصد کشنده است . نوزاد حاوی 750 تا 800 گرم آب درکیلوگرم است ، 75 درصد وزن بره در بدو تولد و 50 درصد وزن بره پرواری از آب تشکیل شده است. اما این مقدار دربدن یک حیوان بالغ وچاق به حدود 500 گرم درکیلوگرم کاهش می یابد .همچنین حداقل 55 درصد وزن زنده مرغ و 65 درصد وزن تخم مرغ ازآب تشکیل شده است ،آب موجود در بدن گاوهای شیری 56 تا 81 درصد وزن بدنشان را تشکیل میدهد و در شیر 8 درصد آب وجود دارد .
بطور کلی گاوهای که چاقتر هستند، بدنشان آب کمتر ، ولی گاوهای لاغر بدن پرآب تری دارند (بیشتر از 70%) که این اختلاف در میزان آب، دلالت بر ترکیب متنوع بدن این دو دسته گاوها دارد. هرچه آب بد ن کمتر باشد، در عوض چربی بیشتر است و این موضوع در گاوهای چاق دیده می شود.آب در تمام نقاط بدن به صورت ترکیبی یافت می شود. حتی در استخوان های گاو که سخت ترین عضو بدن است، 25% وزن آن را آب در بر می گیرد .
میزان مصرف آب
الف : مصرف آب در گاو
آب مورد نیاز روزانه گاوهای گوشتی، نه تنها وابسته به نژاد آنها است، بلکه به سایز بدنی، درجه حرارت محیط در روز، شرایط بدنی ، نوع جیره و مقدار رطوبت آن، میزان نمک موجود در خوراک ، نسبت افزایش وزن روزانه و دمای آب مصرفی ، وابسته است .
بطور کلی ،چون گاوهای درشت جثه تر و سنگین تر ، خوراک بیشتری مصرف می کنند لذا آب بیشتری نسبت به گاوهای ریز جثه تر می خورند. همچنین گاوهای گوشتی ، بخصوص گاوهای جوان در حال رشد همواره بیشتر از گاوهای بالغ تر به آب نیاز دارند .گاوهای که از علوفه سبز و پرآب ( دارای حدود 80 الی 75 % رطوبت) استفاده میکنند ، نسبت به گاوهای دیگری که خوراک های خشک ( دارای 12- 10 % رطوبت) مصرف می نمایند ، به آب کمتری نیازمندند .
مصرف آب همچنین به میزان دسترسی دام به آب و درجه حرارت آن بستگی دارد .گاوهایی که در تمام اوقات شبانه روز به آب دسترسی دارند در مقایسه با آنهایی که روزانه یک یا دو بار فرصت دستیابی به آب دارند آب بیشتری می نوشند و شیر بیشتری نیز تولید می کنند. گاو های پر تولید در مقایسه با گاوهای کم تولید با افزایش دفعات نوشیدن آب ، افزایش بیشتری در تولید شیر نشان می دهند. ولرم بودن آب در روزهای سرد ، در مقایسه با آبی که کمی بالاتر از صفر درجه است ، باعث می شود که گاوها آب بیشتری مصرف کنند.
گاوها، به علت این که مقدار مناسبی آب را می توانند در شکمبه خود ذخیره کنند، تا 3- 2 روز بی آبی را هم می توانند تحمل کنند. این در صورتی است که دمای هوا آنچنان گرم نشود که برای گاو تنش زا باشد. بی تردید، این مقدار مقاومت به کم آبی، در هوای گرم کاهش می یابد .
ب: مصرف آب در طیور
طیور تقریبا به مقدار زیادی آب نیاز دارند. مقدار آبی که بوسیله مرغ مصرف میشود تابع عوامل متعددی میباشد که به موارد ذیل اشاره میشود :
1. مقدار خوراک مصرف شده ،
2. حرارت ورطوبت محیط ،
3. عالیت مرغ ،
4. ماهیت خوراک مصرف شده ، مخصوصا آب ، نمک و پروتئین موجود در خوراک
تحت شرایط معمولی از نظرحرارت و رطوبت ، مرغ تقریبا دو برابر خوراک مصرفی خود آب مصرف میکند . در شرایطی که هوا گرم باشد این مقدار ممکن است بدو برابرافزایش یابد . بطورمتوسط مقدارآ ب مصرف شده بوسیله مرغ معادل دو یا سه برابر مقدار خوراک مصرف شده است .
توصیه میشود در طول دوره پرورش آب شیرین فراوان ، تمیزو خنک دردسترس مرغ باشد . اگر مرغها نتوانند تمام آب مورد احتیاج خود را بدست آورند ، آنها بهمان نسبت خوراک کمتری مصرف میکنند لذا تامین آب بمقدارکافی برای ادامه مصرف خوراک بطور طبیعی لازم میباشد ، نوسانات سرعت رشد غالبا میتواند نشانه ای از نوسانات خوراک مصرف شده بوده و بنوبه خود ، این نوسانات میتواند نشانه ای از عدم تامین مقدار آب مورد نیاز طیور باشد . پرریزیهای جزئی در مرغهای تخمگذارغالبا ممکن است نشانه آن باشد که مرغ ها در بعضی اوقات نتوانسته اند مقدار آب کافی مورد احتیاج خود را برای مدت چند روز و یا کمتر بدست آورند .
ج : مصرف آب در گوسفند
در فصول تابستان، دفعات نوشیدن آب افزایش می یابد و حتی در موقع لزوم گوسفند از آشامیدن آب نسبتا گرم با حرارت 63 درجه سانتیگراد نیز مضایقه نمی نماید. بهتر است آب آشامیدنی حداقل 10درجه سانتیگراد حرارت داشته باشد زیرا پایین بودن درجه حرارت آب تا صفر درجه، اثرات منفی بر تراکم میکروارگانیسم های شکمبه داشته و فعالیت آنها را کم می کند که در نتیجه کاهش هضم مواد غذایی را در شکمبه خواهد داشت.
ارسالی از سوی بازمحمد احمدی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر
لطفاً با نظرات خود مارا یاری رسانید