جواری
تاریخچه مختصر جواری:
منشاء اولیه جواری امریکای مرکزی است
جواری اصلی ترین زراعت جهت تامین مواد غذائی در امریکای شمالی ومرکزی وجنوبی قبل
از کشف قاره جدید بوده است.
بخصوص باستانشناسی در کشور مرکزیت مشخص
نموده است که جواری در حدود 4500 سال قبل از میلاد در آنجا کشت گردیده است.
جواری نه تنها به عنوان غذای اصلی مردم
محسوب می گردیده بلکه نقش و اهمیت بسیار مهمی در زندگی مردم آداب و مراسم مذهبی و
تاریخ مردم در امریکای جنوبی مرکزی و شمالی داشته است.
پس از کشف قاره امریکا توسط کرستف کلمب در
سال 1493 جواری وارد اسپانیا گردید و از آنجا به ایتالیا،پرتگال و سایر کشور ها
گسترش یافت پرتگالیها در اوایل قرن شانزدهم میلادی جواری را وارد اندونیزیا،
افریقا ،هندوستان و چین نموده است. پس از ورود جواری به اروپا به خصوص در جنوب و
غرب اروپا قرن(14تا19) تا مدت ها تصور به این بود که منشاء این کشور های آسیائی
است و به همین دلیل آنرا گندم ترکی(Turkish corn) می نامیدند و
عقیده داشتند که جواری از آسیای صغیره یا مصروارد اروپا شده است درسال 1737 لینه
جواری را(Zeamays) نامید کلمه (Zea)
لغت یونانی است که ریشه آن (Zoein) به معنی زندگی
است (Zeia) به دانه های پوشیده به خصو ص (Triticum spelta)
گیاه ضروری برای زندگی انسان اطلاق می گردیده است.
آماده ساختن زمین:
اینکه زمین چند مرتبه قلبه گردد مربوط به
ترکیب و ساختمان خاک است زمین در وقت بذر جواری معمولا دو الی سه مرتبه قلبه
میشود. سعی گردد تا زمین در وقتی که وتر است قلبه شود . اگر زمین در حالت وتر قلبه
شود کلوخ های بزرگ تشکیل نخواهد شد زمین باید بعد از هر قلبه ماله شود تا کلوخ های
بزرگ میده شده و رطوبت خاک حفظ گردد زمین باید طور آماده گردد تا تمام گیاه هرزه
مزرعه از بین برود.
وقت مناسب بذر جواری:
وقت بذر جواری در مناطق مختلف فرق میکند.
مناسبترین وقت بذر جواری وقتی است که خطر سرمای زمستان از بین رفته واز شدت باران
کاسته شده باشد . در بعضی مناطق جواری زود رس (گرمه) در مدت 90 روز پخته میشود و
معمولا جواری در شرایط افغانستان در حدود 120 روز بدون یخبندان را ضرورت دارد . در
اکثر ولایت افغانستان بذر جواری تقریباً بین اواسط ثورالی اواخر جوزا صورت میگیرد.
نظر به بعضی راپورها در ولایت ننگرهار جواری تقریباً بعد از ده سرطان بذر میشود.
(جدول اول) اگر جواری های بسیار جوان را خنک بزند ممکن دوباره نمو کند اما اگر
سرما زدگی بالای نباتات بالغ و انکشاف یافته واقع گردد ممکن نباتات را از بین ببرد
ویا حاصل آنها را به اندازه قابل ملاحظه پائین بیاورد.بعد از ختم خطر سرما، هر
قدری که بذر جواری وقتر صورت بگیرد به همان اندازه نتیجه بهتر خواهد داد.
البته پاین بودن حاصل جواری امکان دارد که
به یکی ویا چندین عوامل ذیل ارتباط داشته باشد:
1- عدم استفاده از تخم های اصلاح شده
2- موجودیت امراض و حشرات
3- موجودیت گیاه هرزه
4- عدم رعایت تناوب زراعتی
5- عدم مراعات عملیات بهتر زراعتی
6- عدم موجودیت آب کافی
7- عدم استفاده کود کیمیاوی
خاک و شرایط مناسب اقلیمی:- جواری
به خاک حاصل خیز و شرایط اقلیمی مناسب ضرورت دارد. خاک سلت لوم که دارای مقدار
مناسب مواد عضوی وزهکشی بهتر باشد برای نمو جواری مناسب است PH
مناسب خاک برای جواری در حدود 5.5 الی 8 میباشد.
در زمین زهدار ریشه های جواری خوب نمو نه
کرده واز مواد غذایی خاک خوب استفاده مطلوب کرده نمی تواند. در خاک های که زهکشی
آن خراب باشد و آب برای مدت زیاد استفاده بماند بته های جواری قد پست بوده برگ های
پاین نبات ممکن زرد شده و بالاخره از بین میرود (شکل اول) اگر مواد عضوی به خاک
علاوه شود حالت فزیکی خاک را بهبود بخشیده مواد غذایی خاک زیاد شده و قابلیت نگهداشت
در خاک زیاد میگردد یک منبع خوب مواد عضوی عبارت از علاوه کردن پاروی حیوانی در
خاک است پاروی حیوانی باید قبل از استعمال خوب تجزیه شده باشد و اگر درست تجزیه
نشده باشد باید چند ماه قبل از بذر به خاک علاوه شود و بعداً زیر خاک شده تا به
مرور زمان تجزیه گردد.
در طول فصل نمو حرارت اوسط 20الی21 درجه
سانتی گراد برای نمو و حاصل بهتر جواری بسیار مساعد خواهد بود. جواری در هوائی گرم
نمو کرده اما اگر حرارت از30 درجه سانتی گراد بالا برود حاصل جواری پائین خواهد
آمد .
همچنان اگر حرارت شب تقریبآ از 13درجه
سانتی گراد پاین برود جواری بصورت درست نمو خواهد کرد.
طریقه بذر کردن جواری:- جواری
معمولاً بروی زمین پاش داده میشود و یا به قطار بذر میگردد. در افغانستان بذر
پاشکی زیاد مروج بوده ولی بذر جواری به قطار فواید ذیل را دارا است.
1- مقدار تخم ریز کم میشود
2- چون بته های جواری به فاصله های معین از هم قرار داشته از
مواد غذایی خاک خوب استفاده مینماید
3- بته های جواری از شعاع آفتاب خوبتر استفاده میکند
4- مزرعه جواری به آسانی خیشاوه شده میتواند
5- در صورت بروز حشرات ، امراض و گیاه هرزه ، مزرعه به آسانی
دواپاشی شده می تواند
6- درو و جمع آوری حاصل به آسانی صورت میگیرد
استعمال کود:- کود برای بلند
بردن حاصل ، تولید جنسیت بهترو زود رسیدن جواری استعمال میشود. اگر در یک منطقه
امکان خنک زدن جواری موجود باشد جهت زود رسیدن و پخته شدن جواری استعمال کود سفارش
میشود. در موجودیت مقدار کافی کود یوریا (کود سفید) نمو نبات خوب بوده و رنگ آن
سبز تیره میباشد عدم موجودیت توازن بین کود نایتروجن دار و دیگر کود ها و یا
استعمال بیش از حد کود نایتروجن دار نمو نبات را زیاد ساخته پخته شدن دانه را به
تعویق انداخته و باعث چپه شدن نبات میگردد. علاوتاً نمو بیش از حد نبات را در
مقابل امراض و حشرات حساس میسازد. در صورت قلت نایتروجن برگ نبات کم رنگ و زرد شده
و بصورت عادی نمو نمیکند . زردی رنگ برگ ابتداء از برگهای پائین شروع میشود در
برگهای پائین زردی از قسمت انجام برگ آغاز گردیده و به دو طرف رگ وسطی برگ انکشاف
میابد اما کناره های برگ سبز باقی میماند.
آبیاری:- برای بدست آوردن
حاصل زیاد خصوصاً در مناطق که بارندگی کم دارد مزرعه جواری باید چندین بار آبیاری
گردد تعداد آبیاری نظر به شرایط اقلیمی موجودیت آب و نوع خاک فرق میکند هر موقع که
نبات جواری پژمرده میشود باید آبیاری شود بهتر است که آبیاری از طرف قبل از ظهر
انجام یابد جواری در دو وقت حساس ذیل به آب اشد ضرورت داشته ومزرعه باید آبیاری
گردد.
1- قبل از بذر تا جوانه زدن تخم ها و برآمدن جوانه ها به سطح
خاک به قسم یکسان صورت گیرد.
2- مرحله تشکیل ابریشمک (گل کردن)
نبات جواری در تمام دوره نمو خود مخصوصاً
از شروع تولید گل تا تشکیل دانه به آب زیاد ضرورت دارد نبات در این وقت نموی سریع
داشته و تشکیل برگها تقریباً مکمل میگردد در اثر قلت آب در مراحل ابتدایی نمو نبات
سوخته و قد کوتا بوده و هم تولید ابریشمک ها به تعویق خواهد افتاد یا اینکه بسیاری
بته ها ابریشمک ها را به وجود آورده ولی ساختمان تولید گرده بطور مکمل و یا نیمه
عقب خواهد بود
در آن صورت دانه خورد یا پوچ بوجود خواهد
آمد قلت آب بعد ازعمل القاح باعث تولید شوته های خورد میگردد.
کنترول گیاه هرزه و خیشاوه کردن:- برای
بلند بردن حاصل جواری باید گیاه هرزه مزرعه جواری از بین برده شود ضرر گیاه هرزه
بر علاوه پائین آوردن جنسیت و حاصل جواری قرار ذیل میباشد.
1- گیاه هرزه یک مقدار آب و مواد غذایی خاک را به عوض که ذریعه
جواری جذب گردد استفاده میدارد این مسله خاصتاً در مناطق قلت آب موجود است و در
خاک به قدر کافی عناصر ضروری نبات وجود دارند بسیار مهم میباشد.
2- گیاهای هرزه سبب پناه بعضی حشرات و امراض میگردد.
با از بین بردن گیاهای هرزه پناه گاهی
بعضی حشرات و امراض از بین رفته و مقدار زیاد آب و عناصر ضروری خاک در معرض
استفاده نبات جواری قرار میگیرد.
تناوب زراعتی:- اگر در یک جریب
زمین زراعتی به صورت متواتر برای چند سال عین نبات بذر گردد امکان ضعیف شدن خاک
رفته و یک تعداد امراض و حشرات و گیاهای هرزه بروز خواهد کرد چون نباتات مختلف
مقادیر مختلف عناصر را از عمق های مختلف خاک جذب مینماید برای اینکه از یک زمین
زراعتی به صورت بهتر و موثر استفاده شود لازم است که برای چند سال متواتر عین نبات
در آن کشت نگردد چون یک تعداد امراض و حشرات تعداد از نباتات مشخص را مورد حمله
قرار میدهد پس اگر در یک زمین زراعتی در سال های مختلف نباتات گوناگون رویانیده
شود در حقیقت میزبان یک تعداد حشرات و امراض تبدیل شده و در نتیجه از امراض و
حشرات مذکور جلوگیری بعمل میاید.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر
لطفاً با نظرات خود مارا یاری رسانید