ویدیوی کالبدشکافی خرگوش در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه البیرونی توسط استاد مجیب الرحمن بهرام

القاح یا بارور سازی دوگانه در گیاهان:

zygote [1] و endosperm[2] در نهاندانگان طی دو مرحله فرایند بارور سازی یا القاح صورت میگیرد.

اهداف آموزشی:

*  بررسی فرایند باروری دوگانه در گیاهان.

نکات کلیدی:

·       باروری دوگانه در دو حجره جنسی صورت می گیرد؛ اولی حجره تخمی را بارور میسازد تا تخمه تشکیل شود، درحالی که دیگری به همراه حجره با هسته دوقطبی این کار را انجام می دهد تا endosperm به وجود بیاید.

·       بعد از باروری، تخمه بارور شده تخم را تشکیل می دهد و بافت های تخمه به میوه تغییر شکل می دهند.

·       در مرحله نخست انکشاف جنینی، zygote به دو حجره تقسیم می شود؛ که یکی از آن به شکل یک وصله و دیگری به شکل یک جنین ابتدایی به میان میاید.

·       در مرحله دوم انکشاف جنینی، جنین در حال انکشاف دو جسم قلب مانند دارد که مشیمه ها را تشکیل می دهند.

·       زمانی که جنین رشد کرد، شروع به خم و یا کژ شدن می کنند که فضای داخل تخم را پر کنند؛ در این نقطه، تخم آماده پراکنده شدن یا جدا شدن از گیاه است.

نکات اصلی:

·       بارور سازی دوگانه: یک روش باروری دسته جمعی است که در گیاهان گلدار به وقوع می پیوندد؛ توسط پیوستن یک حجره جنسی ماده با دو حجره جنسی نر (sperm[3]) صورت می گیرد.

·       وصله: در جنین گیاهی نهاندانگان یافت می شود؛ endosperm را به جنین وصل می کند و یک ریشه را از گیاه مادر به جنین در حال رشد جهت تغذیه ایجاد میکند.

·       جنین ابتدایی: گروهی از حجرات در تخمدان یک گیاه گلدار بارور شده که تا هنوز به شکل یک جنین کامل در نیامده باشند.

بارور سازی دوگانه:

بعد از آنکه گرده بر روی stigma[4]  نشست، باید جوانه بزند و به رشد خود از طریق style[5] ادامه دهد تا به تخمدان برسد. گرده، دارای دو حجره است: حجره ای که لوله ی گرده را به وجود می آورد و حجره تولیدی. حجره ای که لوله ی گرده از آن به وجود می آید، به شکل یک لوله در آمده و حجره تولیدی از طریق آن حرکت می کند.

لوله ی گرده به آب، اکسیژن و برخی علامات کیمیایی دیگر نیاز دارد تا رشد کند. زمانی که از طریق style حرکت می کند تا خود را به embriosac [6]برساند، بافت های style لوله ی گرده را در رشد پشتیبانی می کنند. همزمان با این فرایند، اگر حجره تولیدی به دو حجره دیگر تقسیم نشده باشد، اکنون تقسیم می شود تا دو حجره جنسی را تشکیل دهد. لوله ی گرده به وسیله ی علامات کیمیایی مخفی و موجود در کیسه ی جنین؛ از طریق micro pyle[7] وارد کیسه ی تخمدان میشود. از دو حجره جنسی، یکی از آنها حجره تخم را بارور می سازد که در نتیجه یک تخم بارور دو هسته ای را تشکیل میدهد؛ حجره جنسی دیگر با دو حجره قطبی یکجا میشود که یک حجره سه هسته ای را تشکیل میدهد و endosperm از آن تشکیل میشود. این دو رویداد باروری روی هم رفته به نام باروری دوگانه شناخته میشود. پس از آنکه باروری تکمیل شد، هیچ اسپرم دیگری قادر به ورود نخواهد بود. تخمه القاح شده تخم را تشکیل میدهد درحالی که بافتهای تخمدان میوه را میسازند و یا معمولاً پوست تخم را تشکیل میدهد.

القاح دوگانه: در نهاندانگان، یک سپرم تخمه را بارور می سازد تا تخمه بارور شده 2n به وجود بیاید، درحالی که اسپرم دیگر با دو هسته قطبی یکجا میشود تا endosperm 3n را به وجود بیاورد. به این القاح دوگانه گفته میشود.

پس از باروری، انکشاف جنین آغاز میشود. zygote به دو حجره تقسیم میشود: حجره بالایی(حجره انتهایی) و حجره پایینی (حجره بنیادی). تقسیمات حجره بنیادی وصله را به وجود می آورد، که در نهایت با بافتهای مادری ارتباط برقرار میکنند. این وصله ریشه ای را به میان می آورد که جهت انتقال مواد غذایی از گیاه مادر به جنین در حال رشد به کار میرود. حجره انتهایی همچنان تقسیم میشود و جنین ابتدایی دایره شکلی را به میان می آورد. در دو مشیمه ای ها، جنین در حال انکشاف شکل قلب را دارد که ناشی از وجود دو مشیمه ی ابتدایی است. در دو مشیمه ای های فاقد  endospermمثل: Capsella bursa، ابتدا endosperm تشکیل میشود، اما سپس به مصرف میرسد. در این صورت، ذخایر غذایی به مشیمه ها منتقل میشوند. زمانی که جنین و مشیمه ها بزرگ میشوند، آنها فضای داخل تخم درحال انکشاف را اشغال میکنند و مجبور به خمیدگی میشوند. متعاقباً، جنین و مشیمه ها تخم را زمانی که آماده جدا شدن است پر می کنند. انکشاف جنین بعد از لحظاتی متوقف می شود؛ رشد تنها زمانی از سر گرفته خواهد شد که تخم جوانه بزند. انکشاف جوانه متکی بر ذخایر غذایی موجود در مشیمه ها خواهد بود تا زمانی که نخستین گروه از برگها آغاز به انجام فرایند Photosynthesis [8]نمایند.

انکشاف جنین: نما های بالا مراحل انکشاف جنین در تخمدان (Capsella bursa[9]) هستند. پس از باروری، تخمه ی بارور تقسیم میشود تا یک حجره بالایی و انتهایی و یک حجره پایینی و بنیادی را به وجود آورد. (الف) در مرحله اول انکشاف، حجره انتهایی تقسیم میشود و جنین ابتدایی دایره شکلی را تشکیل میدهد. همچنان حجره بنیادی نیز تقسیم میشود تا وصله را به میان بیاورد. (ب) در مرحله دوم، جنین درحال رشد به دلیل وجود مشیمه ها شکل قلب را دارند. (ج) در مرحله سوم، جنین درحال رشد فضا را اشغال کرده و شروع به خم شدن میکند. (د) و به تعقیب تمام تخم را کاملاً پر میکند.

---

[1] تخمه ی بارور شده

[2] قسمتی از تخم گیاه که به عنوان ذخیره گاه مواد غذایی برای انکشاف جنین عمل می کند و معمولاً دارای نشاسته با پروتین و سایر مواد غذایی هستند

[3] حجره جنسی نر

[4] قسمتی از دستگاه جنسی ماده در گل گیاهان است که موقع گرده افشانی گرده را جذب میکند

[5] گردنه ی تخم دان یا قسمت میانی دستگاه جنسی ماده

[6] کیسه یا پاکت اطراف جنین

[7] سوراخ کوچک

[8] نورخاست یا تولید مواد غذایی مورد نیاز گیاه در موجودیت نور آفتاب در برگها

[9] نام علمی نوعی گیاه است

ویدیوی آموزشی در مورد ژن و نحوه فعالیت آن در بدن

ویدیوی آموزشی از ترانسپایریشن آب و منرال ها در گیاهان

آموزش استفاده از سیستم HELMS یا سیستم آنلاین تحصیلات عالی افغانستان

قسمت اول آموزش سیستم تحصیل از راه دور وزارت تحصیلات افغانستان یا HELMS

قسمت دوم آموزش سیستم تحصیل از راه دور وزارت تحصیلات افغانستان یا HELMS